ساخت عطرها بخش مهمی از خیلی از صنایع را از تولید کالاهای لوکس گرفته، تا صنایع غذایی و مواد شیمیایی خانگی، در بر میگیرد. استفاده از عطر یا ترکیبات معطر در این صنایع، به منظور استفاده از حس بویایی مصرف کنندگان جهت جلب توجه آنها برای خرید عطر یا محصول معطر است. به همین دلیل تمایل زیادی برای پیدا کردن فرمول عطرهایی که به لحاظ زیبایی شناختی برای مردم دلپذیر باشد وجود دارد.
عطرساز
ساخت عطرهایی که به فروش میرسند به متخصصین ترکیب عطرها سپرده میشود، کسانی که در این صنعت به عطرساز یا پرفیومر (perfumer) معروف هستند. گاهی به آنها به علت احساس خوب بویایی اشان و مهارتشان در ترکیب عطرها، نِز (Nez) که معادل فرانسوی کلمه (nose) یا بینی است گفته میشود.
ساخت عطرها با راهنماییها و نظرات مشتریها و یا کارکنان یک عطرساز شروع میشود. مشتری یک عطر ساز یا کارکنانش، شامل خانههای مُد و شرکت های بزرگ از صنایع مختلف میباشند. در مرحله بعد عطرساز با ترکیب رایحهها و مواد معطر مختلف به بوی مورد نظر دست یافته و فرمول آن را به مشتری میفروشد. این عطرها آنگاه یا در ساخت محصولات دیگر، بعنوان رایحههای کاربردی (مانند شامپو، لوازم آرایش، شویندهها، داخل اتومبیل و غیره) استفاده گشته، و یا بعنوان رایحههای لطیف (fine fragrance) در جامعه بازاریابی شده و به فروش میرسند.
تکنیک
اگرچه هیچ روش یگانه و استانداردی برای ساخت و فرمولبندی عطر وجود ندارد، اما چارچوبهای کلی وجود دارند تا چطور یک عطر، از یک مفهوم میتواند ساخته شود. خیلی از افزودنی های موجود در عطر در بوی آن تأثیری ندارند. خیلی از عطرها حاوی مقادیری از آنتی اکسیدانها و مواد رنگ زایند تا طول عمر و بازاریابی و فروش آنها را بهبود بخشند.
چارچوب اساسی
هر روغن معطری شامل دهها تا صدها مواد افزودنی مختلف میباشد و این مسأله بسته به نوع نقشی است که آن عطر بازی خواهد کرد. این مواد افزودنی را میتوان به سختی به چهار گروه مختلف تقسیم کرد:
نُتهای بالایی، میانی و پایه هر عطری میتوانند جداگانه بوهای اصلی و افزودنی های تقویت کننده جداگانهای داشته باشند. آنگاه عطرساز، مخلوط روغن های معطر بدست آمده را در اتانول و آب حل کرده، و در تانک هایی برای چند هفته نگه میدارد و بعد آنها را با ابزارهای خاصی فیلتر میکند تا مواد موجود در مخلوط عطر تثبیت شده و هر گونه خرده ریزه و تهنشینی از آن زدوده گردد. آنگاه مخلوط عطر در بطری های مخصوص بسته بندی میشوند.
پایههای رایحه
امروزه بجای اینکه یک رایحه را از بنیان تا انتها بسازند، خیلی از عطرها و ادوکلنهای مدرن با استفاده از پایههای رایحه یا بطور خلاصه پایهها ساخته میشوند. هر پایه در ذات خود یک عطر پیش ساختهاست که از اسانس ها و مواد شیمیایی معطر ساخته شدهاست، و بر اساس یک مفهوم ساده مانند «علف تازه بریده شده» و «سیب ترش آبدار» فرمول بندی شدهاند.
خیلی از عطرهای خط Aqua Allegoria از شرکت Guerlain با مفاهیم رایحهای سادهشان مثال خوبی از این هستند که پایههای رایحه چگونه میتوانند باشند.
از آنجایی که پایهها قابل استفاده مجدد در عطرهای مختلف میباشند، تلاش برای ساخت و توسعه پایههای جدید به اندازه تولید خود عطرهای موجود در بازار زیاد میباشد. بغیر از استفاده مجدد، بکارگیری پایهها در عطرسازی منافع دیگری نیز دارد:
۱. استفاده از مواد افزودنی ای که بوی «سخت» یا «پرقدرت» دارند، و بشکل پایههای ترکیب شده بوجودآمدهاند، در عطر سازی راحتتر میباشد.
۲. یک پایه میتواند بوی واقعیتری از یک چیز را نسبت به عصاره خود آن چیز ایجاد نماید. برای مثال، پایهای برای انتقال بوی «گل رز تازه مرطوب» میتواند تقریب بهتری نسبت به اسانس گل رز ساده برای رساندن مفهوم بوی گل رز بعد از باران باشد. گلهایی مانند گاردنیا و سنبل که تا کنون قادر به عصاره گیری از آنها نشدهاند، از طریق ترکیب پایههایی بوجود میآیند که از دادههای بوجود آمده ازتکنولوژی هِدسپِیس تولید گردیدهاند.
۳. یک عطرساز پس از دریافت یک درخواست میتواند با ترکیب چند پایه بسرعت یک مفهوم را ایجاد کرده، بازخورد آنرا مشاهده نماید. پس از دریافت پاسخ مثبت میتوان «لبههای» عطر را صیقلی و صاف کرد.
مهندسی معکوس
عطرها از طریق مهندسی معکوس با استفاده از تکنیکهای تحلیلی ای نظیر کروماتوگرافی گازی- اسپکترومتری جرمی Gas chromatography–mass spectrometry که بطور خلاصه (GC-MS) به آن گفته میشود و میتواند فرمول عمومی هر نوع عطری را آشکار کند، قادرند بوجود بیایند. سختی روش (GC-MS) ناشی از پیچیدگی مواد اولیه عطرها میباشد. بخصوص وجود اسانسهای طبیعی و ترکیب های پیچیده شیمیایی این کار را سخت تر میکنند. هرچند هر کسی با ابزار خوب و تجربه کافی در عرض چند روز میتواند فرمول هر عطری را بدست آورد... مشتریان و رقبا میتوانند بطور تقریبا دقیقی فرمول بیشتر عطرها را تحلیل کنند.
آنالیز عطرهای قدیمی یا عطرهایی که در شرایط بدی نگهداری شدهاند نیز بعلت تجزیه ویا ترکیب خیلی از مواد اولیه و بوجود آمدن ناخالصیها به مرور زمان مشکل میباشد. مواد اولیه و ترکیبات معمولا بوسیله شناساگر کروماتوگرافی گازی میتوانند تشخیص داده شوند.
این دستگاه هر ماده شیمیایی را از طریق بو و یا خصوصیات فیزیکی آن تشخیص میدهد. مهندسی معکوس عطرهای موفق در بازار، بعلت آسانی نسبی کار با ابزار GC، فشار موجود برای تولید عطرهای پر طرفدار و طبیعت پر سود بازار عطر، بسیار معمول میباشد.
ساخت عطر عطرساز پرفیومر perfumer nose nez بوی اصلی قلب ر کروماتوگرافی گازی- اسپکترومتری جرمی Gas chromatography–mass spectrometry GC-MS مهندسی معکوس